Mezopotamya ve Anadolu toplumlarının geçmişten bu yana acı, sevinç ve ağıtlarını dile getirdiği bağlama özellikle Aleviler için ayrı bir öneme sahip.
Aynı zamanda toplumun yas, kutlama, üzgünlük ve mutluluğunu ifade edebildiği bir müzik enstrümanı olarak yer etmiştir. Bağlama bir toplumun acısını sevgisini ve yaşanmışlıklarını dile getirir.
Malatya’nın merkez Battalgazi ilçesinde yaşayan bağlama ustası Doğan Koşan (55), 20 yıldır bağlama ustalığı yapıp büyük bir aşkla mesleğini icra ediyor. Koşan küçük atölyesinde ağaca ruh verirken, isteyenlere de bağlama çalmayı öğretiyor.
Malatya’nın Akçadağ ilçesinden olduğunu belirten Koşan, babasının da bağlama çaldığını belirtti.
“Babam ve yöre halkı bağlamaya büyük önem atfettiği için ben de bu enstrümana meylettim ve çok uzak değildim zaten” diyen Koşan, “Ben henüz ilköğretim beşinci sınıfta iken bağlama çalmak istiyordum. Ve o yaşlarda bağlama çalmayı öğrendim. İnancımızdan dolayı hemen hemen herkes bağlamayı öğrenmek için çocuk yaşta başlar” diye konuştu.
‘BAĞLAMA KADİM VE GÜZEL BİR DOSTTUR’
Bağlama ile acı sevgi mutluluk ve halkının yaşanmışlıklarını dile getirdiğini belirten Koşan özellikle bağlamanın bölgeleri için büyük bir öneme sahip olduğunu ifade etti. Bağlamayı en kadim dostu olarak tanımlayan Koşan "Bağlama benim için çok özel bir yere sahip. Kadim bir arkadaş, dosttur ve her zaman yanımdadır. Bazen insan onunla sohbet eder bazen de onunla derdini ve kederini paylaşır. Bazen bağlamam ile güler bazen de ağlarım. Bağlama kadim ve güzel bir dosttur” dedi.
‘HAK YOLUDUR’
“Bağlama Alevilikte telleri olan bir kutsal kitabımızdır. Alevilik inancının yazılı bir tarihi yok. Tarihten bu yana kapalı ve gizli yaşanmıştır. Alevi toplumu devletin sindirme baskı ve zulüm politikalarından dolayı bağlama ve değiştir ile inancını yaşamak ifade etmek durumunda kalmıştır. Bu da ibadetin şekli olarak değişmesine sebep olmuştur” diyen Koşan şöyle devam etti: “Alevilik inancında müzik kişinin kendisini yaradan daha yakın hissetmesini sağlamıştır. Hak Divan olur, inanç pekişir, bilinç gelişir, cemaat oturur, Cem tutulur… Hak yolu Alevilik toplumsallığı ve müzik birbirine bağlıdır iç içe geçmiştir. Artık bağlamayı dinlerken tınısında, vuruşlarda, ezgideki harmonide yaradanı görürsün hakka giden yolu dinlersin. Bundan dolayı Alevilik inancında özel ve önemli bir yeri vardır bağlamanın.”
‘MÜZİK AKADEMİSİ’
Bağlamanın Alevi kültürünün bir parçası olduğunu da vurgulayan Koşan, “Biz yıllardır bu kültürü nesilden nesille günümüze taşıyoruz. Buna sahip çıkıp devamını sağlamak bizlerin sorumluluğudur. 20 yıllık ustalık tecrübem ile burada ağaçlara ruh verip o ruhun bize yaşamın ezgisini çalmasını sağlıyorum. Çocuk, genç, kadın ve erkek herkese bağlama dersi verip çalmayı öğretiyorum. Burası sadece bir atölye değil aynı zamanda bir müzik akademisidir” diye devam etti.
‘TOPLUMSAL HAFIZADIR’
Teknolojinin gelişmesi ve fabrikasyon üretimin artmasından dolayı bağlama üretiminde kalitenin düştüğünü de belirtti.
Bağlamacılığın gönülden gelmezse icra edilebilecek bir meslek olmadığını da kaydeden Koşan, şunları söyledi: “Gönülden bağlı olmak gerekir. Hem yapımında hem çalımında aşkla dokunmak gerekir. Bağlama öz disiplin yöntemidir, aynı zamanda Zakir bağlama ile Alevi topunun yaşanmışlıklarına, acılarını, direnişlerini yaşam mücadelelerini nesilden nesille nasıl gerçekleştirdiklerini sözler ile anlatır öğretir. Bundan dolayı bağlama tanıktır suçlanır ve mahkum edilir. Her daim büyük bir etkisi olduğu için bağlamanın Osmanlı döneminde de hakkında fetva verilmiş ve yasaklanmıştır. Her dönem Alevilik inancına baskılar ağır saldırılar olmuştur.”