Davut Sularî

Nameyê kalikê Davut Sularî Bava Galî (Kaltuk Mehmet Axa) bîyo. Dersîm-Qisle ra dewa kuresû ra bîyê. Pêra Davut Sularî hetê aşîre ra Kuresizû ra kudiz bîyê. Nameyê pîyê Davut Sularî Bava Welî; nameyê maye; Cezayîre bîya. Pîyê Davut Sularî di rey zewejîyo. Cênîya verêne Rinde ra domon ke nêbîyê. Rinde Xanime eve destê xo ra Mans-Kavaklidere ra Cezayîr Xanime de zewezno. Na zewez ra jû çêneke, 4 kî lacê xo benê. Davut kî no domonû ra jû yo. Davut Sularî Serra 1925ine de Erzîncan-Mose de amewo rîyê dîna. Nameyê xo wo resmî Davut Axbaba bîyo. Mektev hata sinifa hîreyine bese kerdo wendo. Birayê Davut Sularî Heyder kî ozan bîyo. Davut Sularî 1938 de dewa Mans-Bozaxa ra Gulşax Ana de zewejîyo. Gulşax Ana, Mansuriz bîya. Na zewejî ra 4 domonê xo bîyê. Serrê peyênî kî Zafe arda. Naye ra kî di lacê xo bîyê.

Ozanêna Davut Sularî de tesîrê pîyê maa xo Pîr Kaltik Mehmet Axa zaf  a. Davut Sularî Saz cinitene, kilam û deyîş vatene kalikê xo ra musawo. 17 serrî de dest dayena pîrû ra xo ‘Sularî’ deyin name kerdo. Eke amewo 22 serrî îcazetê pîyê xo û pîrû ra bîyo pîr. Na ra tepîya endî dest de saz sûke ve sûke dewe ve dewe fetelîyo. Hem ozanên kerda hem kî raye salix da talivûnê xo. Wertê qomê xo de kirmanckî venga heqî do. Çi hêf ke ewro teyna jû Qeyd dos bîyo. Zonê dayika Sularî kirmanckî (zazakî) bîyo. Weşîya xo de Farskî û Arapkî kî musawo. Weşîya Sularî de deva-deve 20 serrî polîtîka çîn a. Venga Heqî do, haskerdiş, rindîye, birayîye ser o saz cinito. 1948î de “Ankara Radyosu” de, 1949 de “Îstanbul Radyosu” de gurîyo. Na waxt ra dima Sularî ser de tesîrê hunermendê nacawû vêneme. Wertê nînû de tesîrê Muzaffer Sarisozen tayêna jêder o. Na waxt ra dima Sularî ser de tesîrê zagonê tirkên kî jêdî yo. 1955 de şîyo Konya. Naca “Aşiklar Bayramı” de hunerê xo musno. Gundê 1970î de va hetê çepdarû ra amo. Nê serrû de hunerê Sularî de cayê heqberîye, têduştîye, jûbîyayiş û rencberîye jêdîyê. Oncîya nê serrû elewîyên ser o deyîşê Sularî zaf jêdîyê. Nê tayê waxt tirkî tayê waxt kî kirmanckî vajîyê. Ê ke kirmanckî vajîyê çi hêf kî jêde na roze nêamê. Nînû de cayê Xizirî, Duzginî, Olî, Jêle, Xaskare, Tujîk ûêb. zaf berz bîyê. Qeydê ke ewro bîyê eskera; deyîşa “Ha Wayir o”, kilamê “Hesen Musa” û “Meke” yê. Meke de kirmanckî û tirkî têhurekerdîyê. Mi nînû ra “Ha Wayir o” qeyd ser ra nusnê:

“Ha wayîr o, ha wayîr o, ha wayîr o, ha wayîr o
Kemer  pers kena wayîr meso
Henî vozdanê safî sit o
To ke cêd û cêlalê mi pers kena
Çelê zimistanî de bax û bostan ramito
Da Duzgin o,  da Duzgin o
De de de de de bê Duzginê mi

Ez şune diyarê Mose
Hewsê kalikê mi terê tase
To ke cêd û cêlalê min a
Min e Sey Rizalî ra bi ase
Rew bê rew bê bakilê mi
Ez Seyyitûne wayîrê mi

Bê sewe na wa şîkîye
Virênîya Tabure vejîye
Ez qurbanê xortê verî
Îmdatê mi de bêro qilawuzê kalî
Cemê Sa Heyderî
Rew bê, rew bê, rew bê, rew bê
Da da da da da da Duzginê mi

Mi meverde babokê sarî
Cêreno to vero Davut Sularî
To ke wayîrê min a Duzgin
Hîmet haq ke rew bê na rey
Da Duzgin o, da Duzgin o
Da Duzginê mi rew bê, rew bê.”

[Çime: oznursularî.com’dan alıntılanmış youtube videosu]

Derheqê kilamê Sularî de heskerdiş her dem cawo de hewl gureto.  Eve na hetî ra zafê tenî Sularî û Karacaoxlan jûvînî ra nejdî vênenê. Nînû ra şîîrê xo “Yar Sevmesi Sevaptır” de ney rind vêneme:

“Yar sevmesi sevaptır
Özüm sana turaptır
Bir busecik ver dedim
Dudaklan şaraptır
Sarıldım ince bele
Düşürdün beni dile
Sorun bülbülü güle
Kuş dilinden hitaptır

…”

Sularî deyîşê ke tirkî vatê nînû de cayê Heqî, Elî-Mehemed û ehlîbeyt kî zaf giran o. Nînû ra jûye:

“Biz ezelden ikrar verdik inandık
Yetmiş idi ahdu peyman Kerbela
Şah Hüseyin’in kanı ile boyandık
Toprağındır derde derman Kerbela
La ilahe illallah
Haktır Muhammede resullallah
Ali Mürşid güzel şah
Şah eyvallah eyvallah
…”

Davut Sularî, eve tirkî kî jîyar û dîyarû ser o kî deyîşî vatê. Vajîme:

“Durnam gelir bizim elden
Yeni kalkmış ağır gölden
Ne olur konuş bizim dilden