Êzî Bayramı

”Hezar û yek navên Xwedayê navê herî şêrînî her Ezda ye.*

* Allah’ın bin bir adı var, en tatlı ismi şüphesiz hep Ezda olmuştur.”

Êzîdî Kürtlerin dini rituel ve etkinlikleri bu sözlerle başlar. Êzîdî felsefesine göre isimlerini “Ezda” yani tanrının isminden almışlardır.

Aralık ayı Êzîdî inancına sahip Kürtler için kutsal bir ay.  Üç hafta süren oruçlar bu inançta önemli bir yer tutuyor. Her hafta başka bir ismi olan oruç tutma sürecinde ilk hafta Şex Seşms orucu, ikinci hafta Xweda orucu üçüncü hafta ise Êzî orucu olarak adlandırılıyor. Êzîdîler haftanın Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri oruçluydu. 3 günlük orucun ardından Cuma günü Êzî Bayramı’nı kutlayorlar.

Doğal bir toplum olan Êzîdîlerin bayramlarının kışın en yoğun olduğu süreçe oruç ve bayramların denk getirilmesi, dünyevi işlerin olmadığı süreçte yaradan ile aralarında kuracakları bağ ve oruçlu oldukları dönemde yaradan ile bütünleşmede kusursuz bir motivasyonu sağlamak açısından önem arzediyor.   Êzîdîlerin bir kesimi bu bayramı ”Cejna Rojiya Mezin” yani büyük orucun bayramı olarak tanımlıyorlar. Şafak sökmeden başlar oruç ve gün batımına kadar sürüyor. Kürtlerin ”Salnama Kurmanci” dedikleri Rumi Takvim’e göre Êzî Bayramı her yıl Aralık ayının ilk Cuma’sına denk geliyor. Bu da miladi takvimde Aralık ayının üçüncü haftasına tekabül ediyor.

Êzîdîler güneşi kutsarlar ve mitolojilerinde gün ışığını yaradının yer yüzüne yansıyan aydınlığı olarak tanımlarlar. Tanrının aydınlığı yani güneş olmadan da yaşamın olmayacağı gerçeğini dile getiriyorlar.

Kan dökülmüyor

Êzîdî inancında özel bir yeri Êzî bayramı öncesi oruç tutulan günlerde kan dökülmez. Oruca başlanmadan önce Êzîdî aileler Kurban günü olarak da adlandırılan “Roja Serbirê” günde birer kurban keserler. Oruçtan bir gün önce de kutsal yerleri ziyaret ederler.

Diline hakim olanın günü 40 güne bedel

Êzîdîler oruç tuttuğu 3 gün boyunca bir iş yapmadan sadece tanrıya dua ederler. Êzîdî halkı bu günlerde yemek, sudan uzak durur. Eşler ayrı yataklarda yatar. Kendilerini her şeyden uzak tutarlar. Oruç tutulan süre boyunca Êzîdîler en çok dikkat ettiği bir şey de dillerine hakim olmak, kötü bir şey konuşmamaktır. Yapılmamış bir şeyi söylememek gerekir. Êzîdî inancında, “Diline hakim olan bir tanrı karşısında bir günlük orucu 40 günlük olarak görülür” der.

Yüzlerini Laleşê çevirirler

Hasta olan ya da yaşadığı evden uzak biri Êzî orucunu tutmayabilir. Oruç sabah gün ağarmadan başlar ve akşam karanlık çökene kadar sürer. Oruç başladığından itibaren yemek yenilmez, su içilmez. Karanlık çöktükten sonra iftar açılmadan önce Êzîdîler ellerini ve yüzlerini temiz bir suyla yıkarlar. Daha sonra her Êzîdî evinde bulunan kutsal Laleş’e yönlerini çevirerek, evdeki evin büyüğü anne ya da babanın öncülüğünde “tanrı ve Êzî bizden, çocuklarımızdan ve herkesten tanrı razı olsun” denilir.

Mezarlık ziyaretiyle başlıyor

Êzî Bayramı’ndan iki hafta önce tutulan 9 günlük oruçlar var. Üç hafta boyunca Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri oruç tutulur. Bu üç hafta da değişik isimlerle tanımlanır. İlk hafta ”Sêşemis Orucu”, ikinici hafta ”Rojiya Xwedane” ve Üçüncü hafta ”Rojiyên Êzî” olarak tanımlanı ve bu oruçlar bittikten sonra yani maneviyatla dolu bu sürecin bir finali olarak Cejna Êzî kutlanır.   Bayram sabahı önce mezarlık ziyaretleri yapılır ve ölülerin ruhu şad olsun diye adaklar, yiyecekler dağıtılır.  Mezarlık ziyareti ve anmalardan sonra ev ziyaretleri başlar. Karşılıklı olarak evler ziyaret edilir ve bayram kutlanır. 

 HABER MERKEZİ

Çilengir orucu

Êzîdîler arasında sadece 3 gün orucu yoktur. Çilengi Êzîdîleri yıl içinde 80 gün oruç tutarlar. Kimi Êzîdîler de 40 gün oruç tutar. 40 günlük oruç ise 20 yıla kadar sürer. Çilengir orucu tutanlar 40 günü yazın, 40 günü ise kışın oruç tutarlar. Oruç tutanların özel bir yeri var ve bu yere Çilexan deniliyor. Oruç tutmaya başlayan kişi sabah güneş doğmadan kalkar ve dua etmeye başlar. Bir saat boyunca yönünü doğuya çevirip Cindî Beytini okunur.

‘Êzîdî birliğine vesile olsun’

KCDK-E Eş Başkanlık Divanı, Êzî Bayramı için yazılı kutlama mesajı yayımladı. ”Êzîdî inancına göre dünyanın yaratıldığı gün olan Êzî Bayramı başta Êzîdî halkımıza ve tüm Kürdistan’a kutlu olsun” diye başlayan mesajda, şunlar ifade edildi: ”Bayram vesilesiyle Ezîdxan başta olmak üzere tüm dünyada Êzîdî Kürtler, kendi birliğini, örgütlülüğünü geliştirerek hem inançsal hem de ulusal değerlerini koruyup geliştirebilir. Bayram dolayısıyla Ezîdxan inşası için daha yoğun çalışmalı ve birliğimiz önündeki engel olan eksiklikleri aşarak, başta Şengal’deki halkımız olmak üzere Rojava ve Kuzey’deki halkımızı maddi ve manevi olarak sahiplenmeliyiz. AKP-MHP faşizminin, Rojava’yı ve Şengal’i işgal etme emellerini yeniden gündeme geldiği bugünlerde, Êzîdî Kürtlerin bayramı büyük bir önem arz etmektedir. Kürt soykırımını hedefleyen saldırı ve katliamlar başta Êzîdî halkımız olmak üzere tüm Kürdistan halklarını hedeflemektedir. Bu nedenle böylesi önemli bir bayram arifesinde saldırılar karşısında birlik ve öz kimliğimizi korumak önemli olmaktadır.”

TEV-DEM, Êzî Bayramı’nı kutladı

Demokratik Toplum Hareketi (TEV-DEM) Êzî Bayramı’na ilişkin kutlama mesajı yayınladı.

Mesajda şu ifadeler yer aldı: “14 Aralık’taki Êzî Bayramı’nın Êzîdî toplumuna ve tüm Kürdistan halkına kutlu olmasını, bu bayramın dünya halkları için barış ve hayırların bayramı olmasını diliyoruz.

İçinde bulunduğumuz siyasi koşullar içerisinde bölgesel ve uluslararası teröre karşı mücadele, bununla beraber Êzîdî toplumu ve Kürdistan halkı üzerinde etnik soykırım gerçekleşmektedir. Bu bayramı çözüm ve halklar, dinler, mezhepler arası ortak yaşama vesile olması dilekleriyle karşılıyoruz. Êzîdî toplumu, maruz kaldığı soykırımlara rağmen Êzî Bayramı gibi özünü, doğa ile yaşam arasındaki bağını korumuş, Mezopotamya’daki kültürlerin korunmasına vesile olmuştur.”

Politika