Tûncelî nameyê tertele yo

Tûncay Sonel ke badê Olgun Oner, Osman Kaymak, Hasan Çîçek zey qeyûmo 4. tayînê Dersim bi, tabelaya Şaredarîya sûk ya bi sernuşteyê ‘Dersim’ ard war û hurendîya ci de tabelaya bi sernuşteyê ‘Tûncelî’ aliqna. Dersimijan nayî rê nêrazîbîyayîş damûsnay û aşkere kerdî ke Tûncelî nameyê terteleyê ’38î o û vistî vîrî ke iyê dê ti wext nê kerdenan qebûl nêkerê.   

Qeyûmê ke şaredarîyanê DBP xesp kerdî hêrîşê vera ziwan û erjayeyanê kurdan kenê. Nê şaredarîyan ra yew zî şaredarîya Dersim a. Dewleta Tirk ke 25ê Kanûne 1935î de nameyê Dersim zey ’Tûnceli’ vûrna û dima ra terteleyê 1937-38 viraşt, nika zî polîtîkayanê ’Tûncelî’ de israr kena. Vatişê verên yê Erdoganî “Eke rolê dewlet qetlîama Dersim de esto se, gerek bikero se ez êşkena efû biwaza” tenya diriyîya ci damûsneno.   

‘Ma dê qebul nêkerê’

Bado ke hemşaredarê DBP yê Dersim Mehmet Alî Bûl û Nûrhayat Altûn 16'ê Mijdara 2016’î de amey tepiştiş, hurendîya înan de heta nika 4 kesî zey qeyûm amey tayînkerdiş. Nê qeyûman heta nika nameyê xeylê sazgeh, komel, otogar û kuçeyan açarnay tirkî û xeylê Komelê Kulturî zî girotî. 

Tûncay Sonel ke zey qeyûmo 4. tayînê sûk bi, verîya ke destpê wezîfeyî bikero, fermanê  war ardişê tabelaya ‘Dersim’ û hurendîya ci de aliqnayîşê tabelaya bi sernuşteyê ‘Tûncelî’ yê şaredarî da. Vera na hêrîş û heqaretê qeyûmê xespkarî reaksîyonî her ke şinê benê hera. Şarê Dersim vist vîrî ke Tûncelî nameyê tertele yo û aşkere kerdî ke iyê dê nayî qebul nêkerê.

Dewamê qirkerdişî yo

Welatijan ra Çayan Karakoyûnî da zanayîş ke ‘Tûncelî’ nameyê qirkerdişê bi hezaran mordeman ê serra 1938î yo. Karakoyûnî dîyar kerd ke newede ra nameyê ‘Tûncelî’ ardişê rojdem vera wijdan û exlaqê mordemîye nîno qebul kerdiş. Çayan Karakoyûnî vist vîrî ke ronayîşê komare ra na het hêrîşê vera Dersim a ke wayîrê kamiya kurd û elewîtîye, ya ramenê û wina va: “Tayî nameyê herêmanê kurdan ameybî îadekerdiş û dibistanê bi kurdî ameybî akerdiş, la dima ra amey girotiş. No dewamê qirkerdişî yo.”

Welatijan ra Mesût Ozcanî zî ard ziwan ke kerdenê qeyûman, polîtîkayanê tirkperestîye yê ke derbeya 12ê Îlone ra dima destpakerdî ra cîya nîyê. Ozcanî hayr ant vatişanê verî yê Erdoganî ke vatibe “Eke rolê dewlet qetlîama Dersim de esto se, eke gerek bikerose ez êşkena efû biwaza” ser û va, aliqnayîşê tabelaya ‘Tûncelî’ zey diriyîya Erdoganî hesibna.  

‘Nameyê Dersim çima înan eciz keno’

Cinîya bi nameyê Dîlan Hanoglu zî da zanayîş ke tarîxê bi dej ê Dersim raştîyêka werte de ya û persa “Nameyê Dersim çima hona înan eciz keno”? kerd. Devran Dûmanî zî aşkere kerd ke eke vûrnayîşêke virazîyo, ganî şarî ra bîro persayiş û dima ra bîro kerden. Dûmanî vist vîrî ke qeyûm tercîxê înan nîyo. 

Cinîyan ra Fatma Demîr zî da zanayîş ke cayo ke ê ciwîyenê seba înan Mamekîye û Dersim o û va, ‘nameyê ’Tûncelî’ înan eleqedar nêkeno.

‘Çiyo muhîm ma senî biname kenê yo’

Ahmet Soyluyî zî dîyar kerd ke vûrnayîşê tabelayekê raştîya sûke nêdana vûrnayîş û wina va: "Dersim yew nimûneyê tewr muhîm ê kulturê elewîyan o. Bi seyan serrî yo na raştî nêamê vhurnayîş, bi vûrnayîşê tabelayekê do raştîya sûka ma nîro vûrnayîş. Çiyo ke muhîm no yo ke ma senî biname kenê. Peynîya peynî de ê tabelayî dê reyna bibê Dersim. 

Welatijan ra Bulent Yukselî zî vist vîrî ke polîtîkayê çinkerdiş û asîmîlasyonî newe nîyê, la bi zihnîyetê barbarîzmî ramenê. Yukselî tewr peynî de aşkere kerd ke îradeyê şarê Dersim biqewet o.   

DÎHABER/DERSIM