Lütfen bekleyin.. Lütfen bekleyin..
Bi des hezaran kesê ke Tertêle Dersim de weşîya xo kerdî vinî serragêra 80. de Dersim û xêlê cayan de, bi nûmayîşan yad bî. Vîrardenan de wazîya ke dewleta Tirk bi qirkerdişî reyde têrî bimano. Merasîmê yadkerdişî yê Dersim, rixmê qedexeyê walitî Meydanê Seyîd Riza de virazîya.
4ê Gulane, roja serragêra Tertêle 1937-38 de Dersim de didi merasîmê vîrarden virazîya. Vîrardeno yewîn Komeleya Elewiyê Demokratîk de virazîya. Ocaxê Derwîş Cemalî ra Menşûre Dogan bi fistrayenê çila û dûayan vîrarden akerd.
Îdarekarê Komeleya Cipersayîşê Dersim Salman Yeşîlggoz’î vîrarden de qisey kerd û vist vîrî ke polîtîkayê qirkerdişî ke demê Osmanîyan ra dest pakerdî, roja ewroyîn de zî ramenê.
‘Sûcan de vîyartişê wextî nêbeno’
Parlementerê HDH yê Îzmîrî Muslum Doganî zî panelî de qisey kerd û hayr ant sebebanê Qirkerdişê Dersimî ser. Doganî da zonayen ke, bi sebebo ke Dersim merkezê îtîqatê elewitî yo, bi hedef. Muslum Doganî aşkere kerd ke seba ke qirkerdiş zey sûcê dûştê mordemî bîro qebûlkerdiş, têkoşîn berz bibo. Tewr peynî de zî wekîl Doganî vist vîrî ke sûcê ke vera mordemîyê ameyê kerden de vîyartişê wext çin o.
Ocaxê Derwîş Cemalî ra Menşûre Dogan zî behsê vatenanê pîrika xo kerd. Dogan vatişanê pîrika xo yê “Dersim 1937-38 Kerbela yo. Xo vîra mekerê” ard vîrî û waşt ke çîyê ke Dersim de qewimbay zey qirkerden bîrê silasnayen.
Rixmê qedexe şî Meydanê Seyîd Riza
Saetanê şanî de zî Meydanê Seyîd Riza de jû merasîma vîrarden virazîya. Bi desan kesan qedexeyê walî nêsilasna û amey têlewe. Temsîlkaranê ABF, DAD, HDP, DAM, temsîlkarê rêxistinê civaka sivîl, DEDEF ra pîya xêlê temsîlkarê ocaxan, hunermendî û hemşaredarê qezayanê sûk tewr bî.
Merasîm bi wendenê dûayanê Pîr Ahmet Aktaş û fistrayîşê mûman dest pakerd. Serokê Federasyonê Elewîyê Bektaşî Muhîttîn Yildiz’î qisey kerd û kesê ke Tertêle de weşîya xo kerdî vinî, vîr ard. Yildizî da zonayen ê dê neyra tepya zey Mereş û Qoçgirî cayê qetlîam de merasîmê vîrarden virazê.
Qirkerden koyanê Dersim de ramena
Yardimkarê ABF Bulent Kayayî zî waşt ke qirkerden bîro silasnayen, mezelê Sey Riza û yê alwozanê ci û yê ke rusnîyay sirgun birê zelalkerden. Hunermend Ferhat Tûnç ke ser nameyê Merkezê Cipersayîşê Dersim (DAM) qisey kerd zî vist vîrî ke qirkerden ewro zî koyanê dersim de ramena. Dima ra Tûnçî jû lorik ard ziwan.
Ser nameyê Federasyonê Komeleyê Dersim zî Ali Riza Bîlîr’î qisey kerd û waşt ke qirkerden bîro silasnayen. Hunermend Erdogan Emîr ke tewr peynî de qisey kerd zî dîyar kerd ke ê dê vîrardişê qurbanîyan rê dewam bikerê. Emîrî zî lorikanê xo seba kesê ke Tertêle de weşîya xo kerdî vinî vat.
Dima ra nîyaz ame vihalekerden û çormeyê peykerê Seyîz Rizayî de qernefîlî ronîyay.
‘4ê Gulane, roja qirkerdişî ya’
Jew merasîmê vîrarden zî Stenbol de ver Lîseyê Galatasaray de virazîya. Merasîm de panqarta “Serragêra 80. yê Qirkerdişî” abîya. Herzewbîn bi mûman “Dersim 1937-38” ame nuşten. Merasîma ke bi lorikan dest pakerd de, mektûbê ke şahîdîyê qirkerdiş kerdî amey wenden.
Endamê Desteyê Rayverîn yê DEDEF Ulaş Yegîn ke ser nameyê şêligî qisey kerd, da zonayen ke Qirkerdişê Dersim qirkerdişeke rêzê ra nîyo. Yegînî vist vîrî ke bê têrî ameyîş yewîye û pîyayîyê nêbeno û va, “Cok ra qirkerdiş tenya meseleya Dersimijan nîya, meseleya pêrokîn kesê ke Tirkîye de ciwîyenê ya.”
‘Pêrokîn sermîyanî mesûl ê’
Ulaş Yegînî da zonayen ke qirkerdiş bi destê dewlet virazîya û wina dewam kerd: “Xêlê belgeyê qirkerdişî vejyay meydan. Wa arşîvî bîrê rakerden û kesê ke mesûlê sûcî yê hesab bidê. Ganî nameyê Dersim peyser bîro dayen û şarê Dersim ra ganî efû bîro waşten.” Yegînî tewr peynî de waşt ke lîsteyê, sirgunkerdenan, yê vindîkerdenan, domanê ke oxullux amey dayen, cayê mezelê Sey Riza û alwozanê ci bîro aşkere kerden. Yegînî tewr peynî de waştena ziwane kurdî û îtîqatê Raa Haqî rê serbestî û betalkerdişê projeyanê awbendê Mûnzûrî ard ziwan. Vîrarden bi vilakerdenê loqmeyan qedîya.
Meseleya herkesî ya
Îzmîr de zî seba vîrardenê qurbanîyan û protestokerdişê Qirkerdişê Dersim dekewtişê Çarşiyê Karşiyaka de îzahatê çapemenî ame dayen. Vîrarden de panqartê zey “Tertêle Dersim reyde têrî bimanê” û "Mi bi hîle û dekanê şima reyra baş nêkerd, no mi rê bi derd. La seba ke mi zî şima ver de sere nêrona, wa no zî şima rê bibo derd” abîyay.
Vindertişê hurmetî ra dima bi kirmanckî û tirkî damûstayîn amey dayen. Qiseyan de wazîya ke dewlet bi qirkerdişî ra rî bi rî bîro.
Merasîma Mêrsîn zî Parkê Domanê Serbest de virazîya. Serokê Komeleyê Dersimijan yê Mersin Hasan Tanrikut ke qisey kerd zî aşkere kerd ke Qirkerdişê 38 meseleyê herkesî ya. Vîrardiş bi slogan û çepikan qedîya.
Anqara de zî merasîma vîrarden Merkezê Pêroyî yê Komeleyê Elewiyê Demokratîk de virazîya. Hemserokê DADî Mûrat Işik ke vîrardenî de qisey kerd vist vîrî ke Qetlîamê Dersim jû Hîroşîma ya û jû Qirkerdiş o.
(Ö.Politika)
