Lütfen bekleyin.. Lütfen bekleyin..
ZAZA CEBELÎ
21ê Sibate “Roja Ziwanê Dayîke ya Cîhanî ya. Seba vîndînêbîyayîşê ziwanan UNESCOyî na roje serra 2000î ra nata “Roja Ziwanê Dayike” îlan kerda. Emserr zî cîhan de serrgêra 18. ya “Roja Ziwanê Dayîke” yeno pîrozkerdiş.
UNESCOyî serra 2000î de qerar giroto ke na roje biba “Roja Ziwanê Dayîke”. Na roje zaf cayanê cîhanî de pîroz bena. Bi goreyê UNESCOyî dinya de 6 hezarî ziwanan ra 1999 hebî yenê qalîkerdiş. 178 ziwanî tena hetê nêzdîya 10-50 kesan ra yenî qalîkerdiş. 2500 ziwanî zî vîndî benî û helîyenî. Bi goreyê raporê UNESCOyî yê pêrarinî atlasê ziwanan de Tirkîya de 15 ziwanî binê tehlûkeyê vîndîbîyayîşî de yê.
Awesta nêzdîyê kirmanckî ya
Nê ziwanan mîyan de lîste de rêza vêrene ya vîndîbîyayîşî de lehçeya dimilî (zazakî, kirmanckî, kirdkî) ca gêno. Ziwanê kurdkî de lehçeya tewr kehen kirdkî ya. Ziwananê kehenan ra Awesta tewr zaf nêzdîyê kirmanckî ya. La çi heyf o ke na lehçeya delale, na lehçeya tarîxî ewro zaf apey menda. Ancî zî goreyê raporê ethnologue.comî ziwanê ke Tirkîya de şarî mîyanî de yenê qalîkerdiş, tirkî, kurdî û sewbîna 36 ziwanî yê. Derheqê ziwanê dayîke de qarneya Tirkîya zaf qels menda.
Eyb û şermê dinya
Heyana ewro dewleta Tirkîya semeda ziwanê kurdan ser o zaf dek û dolabî vetî. Nê dek û dolabî hema zî dewam kenê. Hesaban ra hikûmatê AKP bi kîseyê xo ra ziwanê kurdan serbest kerdo. No hewa sextekareya AKP her dem domîyena. Hesaban ra AKP TRT Kurdî akerdo û sewbîna cayan de zî zaningehan de beşa kurdî akerdî. Labelê fermîyet de hema zî çekî çinî yo. Tabî ke no hewa en sextekareya pîl a. Ewro zî faşîzmê AKP peyda pey heme sazîyê dezgeyê kurdan paday û mor kerdî. Seba ziwan û kulturî çi esto, pêro padayî. O wext ma vatê AKP seba ziwanê kurdî sextekarey kena, zafî kesan bawer nêkerdê. Ewro zî nê sextekareya AKP zelal bî. Faşîzmê AKP dibistanê kreşan ra Zarokîstan gedeyan ra tahamul nêkerd û pêro padayî. No zî eybê şermê dinya yo. Eynî wextî de zî yew suco gird o.
‘Keyeyê xo bikerîme dibistanê perwerdeyî’
Ganî nê warî de seba ziwanê dayîke ra alternatîfê kurdan zî bibîyênê. La çi heyf o ke ewro nê alternatîfî werte de çinî yî. No het de seba ke Rayverê Şarê Kurd her daîm vatê ‘ganî her kurd keyeyê xo bikero dibistanê perwerdeyî’. La no vatiş ma her wext fekê xo de kerdo vînce. La pratîk de çî nêaseno. Ganî ma verê verkan nê ameyîşê rojan hesab bikerdênê. Seba perwerdeyîya ziwanê dayîke bi zafî ra kar û xebat de mamosteyê fermîyan kerdê. La ewro bi zafî ra nê mamosteyî werte de çin î. Çira çin î? Çimkî dewlete nê heme mamosteyî terbîye kerdî. Nê mamosteyî verê karî ra eştî û çend aşman ra dima ancî girotî kar û sewtê vengê înan birna.
Bingeyê Xoserîya Demokratîke
Ewro nê pergala faşîzmî heme komelî bi veyşaneyî ra terbîye kerdî. No het de esil babete heme çî girêdayeyê dewlete yo. Nê warî de eke kurdan seba debara aborî verê alternatîfan biviraştênê, ewro zî nê şaşey nêbîyênê. Heta nika bingeyê Xoserîya Demokratîke nêvirazîya. Eke bingeyê Xoserîya Demokratîke bibîyênê, ewro zî nê heme alternatîfî kewtê dewre. No munasebet ra ez 21ê Sibate ‘Roja Ziwanê Dayîke Ya Cîhanî’ fîraz kena.
Çime: Dersiminfo
