Kürdistan’da son anket: 'Hayır' büyük farkla önde

Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (SAMER), “Başkanlık rejimini” de barındıran Anayasa değişikliğine ilişkin Nisan ayında yapılacak referanduma ilişkin Kürt illerinde yaptığı anket çalışmasıyla çarpıcı sonuçlara ulaştı. 7-12 Şubat tarihleri arasında bölgenin 16 il merkezinde ve bin 112 kişiyle yüz yüze yapılan anket çalışmasında, Kürt seçmenin algı ve spekülasyona mahal vermeyecek keskinlikte sonuçlara ulaşıldı. Kilit rol oynayan Kürt seçmene ilişkin merak edilen birçok soruya açıklık getiriliyor.

Hayır oranı yüksek

Referandumda Bölge’de “Hayır” oranının yüksek olduğunu, Kürdistan halkının büyük kesiminin Anayasa değişikliği hakkında bilgi sahibi olmadığını, OHAL koşullarında referandumu sağlıklı bulmadığını, AKP’nin oy oranında kısmı düşüşler olduğunu, yine ilk defa oy kullanacakların siyasi eğilimlerinin ağırlıklı olarak HDP olduğunu tespit edildi.

Araştırmaya yüzde 52.7 (586) erkek, yüzde 47.3’ü (526) kadın olduğu vurgulandı.

Hayır oranı yüzde 57.4

Birçok tartışma ve algıya mahal vermeyecek kadar keskin olan anket sonuçları özetle şöyle: “Kürdistan halkının yüzde 68.3’ünün ‘OHAL koşullarında yapılacak referandumu doğru bulmadığını’ tespit eden çalışmaya göre; ‘Bu pazar Referandum olsa oyunuz ne olur?’ sorusuna araştırma grubunun yüzde 57.4’ü ‘Hayır’, yüzde 25,1’i ‘Evet’ yanıtını vermiştir. Yine araştırma grubunun yüzde 7,6’sı kararsız olduğunu, yüzde 4,4’ü sandığa gitmeyeceğini ve yüzde 5,5’i bu soruya yanıt vermeyeceğini beyan etmiştir.”

Boykot yok

Anketin en dikkat çekici taraflarından bir tanesi de “Kürtler boykot edecek” sorusuna yanıt veriliyor. Bu sonuca göre, kamuoyunda tartışılanın aksine sandığa gitmeyeceğini beyan eden seçmen sayısı sadece yüzde 5.5’dir. Yapılan karşılaştırmada 1 Kasımda CHP’ye oy verenlerin yüzde 8.6’sı, MHP’ ye oy verenlerin yüzde 8’i , HDP’ye oy verenlerin yüzde 3.5’i sandığa gitmeyeceğini beyan etmiş.

İçerikten haberi olanlar yüzde 13.7

Araştırmada, bölge halkının sadece yüzde 13.7’sinin yapılan Anayasa değişiklik metninin içeriğine tam olarak hakim. Araştırma grubunun yüzde 42.2 gibi büyük bir oranı “Anayasa değişikliği metni hakkında hiçbir bilgisinin olmadığını” beyan ederken, yüzde 22.4’ü “içeriğini biraz bildiğini ama tam hakim olmadığını”, yüzde 21.8’i ise “yorum yapacak kadar bilgi sahibi olmadığını” belirti.

Sorunları çözmez

Bununla birlikte araştırma grubun, yüzde 61.2’si Anayasa değişikliğinin Türkiye’nin sorunlarını çözmeyeceğini, sadece yüzde 21,9’u çözüm olacağını beyan ediyor.

Yine Katılımcıların toplam yüzde 52.3’ü “Parlamenter sistemin değişmesi gerektiği” fikrine katılmazken, toplam yüzde 61,3’ü de “Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemine” ihtiyaç olmadığını savunuyor.

MHP seçmeni OHAL'e karşı

Çalışma sonuçlarında dikkat çeken bir diğer husus ise, ilgili sorulara CHP ve HDP’ye oy veren katılımcılar dışında, MHP’ye oy veren seçmenlerin de “Hayır” diyen bloka yakın cevaplar veriyor. Örneğin AKP seçmenlerinin yüzde 39.7’si “OHAL koşullarında yapılacak referandumu doğru bulmadığını” beyan ederken; CHP seçmenlerinin yüzde 81.4’ü, HDP seçmenlerinin yüzde 90.4’ü ve MHP seçmenlerinin yüzde 64’ü OHAL koşullarında yapılacak referandumu doğru bulmadığını belirtiyor.

HDP seçmeni Hayır diyor

Araştırmada “Bu pazar Referandum olsa oyunuz ne olur?” sorusuna HDP’ye oy vereceğini söyleyenlerin yüzde 89.7’si, CHP’ye oy verdiğini söyleyenlerin yüzde 75.7’si, MHP oy verdiğini söyleyenlerin yüzde 68’i “Hayır” yanıtını veriyor.

Yüzde 40.1 'Tek Adam' iktidarına karşı

Referandumda “Evet” diyenlerin yüzde 26.9’luk bir kesimi “Cumhurbaşkanını sevdiği ve güvendiği için”, yüzde 20.4’ü “Sorunlara çözüm olacağına inandığı için”, yine yüzde 20.4’ü “Türkiye’nin güçleneceğine inandığı için” “Evet” oyu vereceğini beyan ederken; yüzde 40.1 gibi ezici çoğunluğu “Tek kişinin iktidarına karşı olduğu için” “Hayır” oyu vereceklerini, hemen ardından, yüzde 16.6’sı “Sorunlara çözüm olacağına inanmadığı için” “Hayır” diyeceğini kaydediyor.

En kararlı kitle HDP'nin

HDP seçmenlerinin ise, yüzde 89.7’si “Hayır”, yüzde 1.8’i “Evet”, yüzde 3.5’i de “Kararsız” ve aynı oranla “Sandığa gitmeyeceğini” belirtmişlerdir.

Referandum sonucunda etkili olacak olan, kararsız olduğunu, sandığa gitmeyeceklerini beyan edenlerin gerekçelerinin ilk iki sırası ise şöyledir: Karasız olanların yüzde 43.5’i “Model hakkında bilgisi olmadığı için, yüzde 24.7’si ise “Bir şeyin değişmeyeceğine inandığı için” karasız olduğunu; Yine katılımcıların yüzde 40.8’i “Değişen bir şey olmayacağı için”, yüzde 20.4’ü “Sağlıklı referandum koşulları olmadığı için” Sandığa gitmeyeceğini belirtiyor.

Seçmen davranışlarını ve tercihlerini ölçmeye çalışılan araştırmada, CHP ve HDP’nin oy oranında kısmi artışlar tespit ederken, AK Partinin oy oranında da düşüş var. Buna göre; araştırma grubunun “1 Kasım 2015 genel seçimlerinde hangi siyasi partiye oy verdikleri” sorusuna yüzde 41.1’i HDP, yüzde 27.8’i AKP, yüzde 6.3’ü CHP, yüzde 2.2’si de MHP’ye oy verdiğini beyan ediyor. Araştırma grubunun yüzde 12’si bu soruya yanıt vermekten kaçınırken, yüzde 10.3’ü oy kullanmadıklarını belirtmiştir.

HDP oyları arttı

“Bu Pazar seçim olsa” sorusuna yüzde 41.7’si HDP’ye, yüzde 24.9’u AK Partiye, yüzde 7.9’u CHP’ye, yüzde 1.9’u MHP’ye oy vereceğini belirtmiş.

İlk defa oy kullanacaklar HDP diyor

Ayrıca İlk defa oy kullanacakların da yer aldığı 18-24 yaş grubunun oy vereceği parti sıralamasında ilk sırayı yüzde 41.5 ile HDP’nin yer aldığı görülüyor.

İşsiz, işçi ve ev kadınları..

Ankete katılanların istihdam durumuna göre ise, ilk sırayı yüzde 23.5’i ev kadını alırken devamla yüzde 18’i öğrenci, yüzde 16.6’sı işsiz ve iş arıyor olduğunu, yüzde 10.7’si küçük esnaf/zanaatkar/şoför olduğunu, yüzde 10.3’ü işçi olduğunu, yüzde 5.4’ü devlet memuru olduğunu, yüzde 4.7’si marjinal sektör çalışanı olduğunu, yüzde 3.1’i özel sektör çalışanı olduğunu, yüzde 3’ü emekli olduğunu, yüzde 1.6’sı çiftçi olduğunu, yüzde 1’i çalışamaz halde olduğunu, yüzde 0.7’si profesyonel meslek sahibi olduğunu, yüzde 0.5’i çalışmak istemediğini ve yüzde 0.4’ü tüccar/sanayici olduklarını beyan etmiş.

Yoksul ve dar gelirli

Kişi ve hane bilgilerine dair son veri olarak hane aylık gelir grafiğinde ise, araştırma grubunun yüzde 33.6’sı hane aylık gelirini 1001-1500 TL arasında, yüzde 20.1’i 1501-2500 TL arasında, yüzde 19.8’i ise 501-1000 TL arasında olduğu belirtiliyor. Akabinde yüzde 14.1’i hane aylık gelirini 0-500 TL arasında, yüzde 7.6’sı 2501-3500 TL arasında, yüzde 3.8’i 3501-5000 TL arasında, yüzde 0.9’u 5001 TL ve üzeri olduğunu beyan ediyor.

Sonuç değişmeyecek

Sandığa gitmeyeceğini belirtenlerin “Neden sandığa gitmeyecekleri” sorusuna ise, yüzde 40.8’i “Değişen bir şey olmayacağı için”, yüzde 20.4’ü “Sağlıklı referandum koşulları olmadığı için”, yüzde 12.2’si “Sandığın çözüm olduğuna inanmadığı için”, yüzde 10.2’si “Model hakkında bilgisi olmadığı için” ve yüzde 6.1’i “Anayasa değişikliğinin tüm kesimleri kapsamamasından dolayı” sandığa gitmeyeceğini kaydediyor.