Türkiye'deki durum vahim

BM, darbe girişimini muhaliflere karşı darbeye dönüştüren AKP hükümetinin icraatlarını yerinde gözlemlemek için Türkiye’ye 1996 yılından sonra ilk kez Düşünce ve İfade Özgürlüğü Özel Raportörü’nü gönderdi. BM Özel Rapörtörü David Kaye’nin 14 Kasım’da başlayan Türkiye temasları dün sona erdi. Kaye ve beraberindeki heyet, hükümet yetkilileri, HDP’nin de aralarında bulunduğu siyasi parti temsilcileri, gazetecilik örgütleri, akademisyenler, tutuklu gazeteci ve yazarlarla görüştü. Temasları sonucunda vardıkları sonuçları açıklamak üzere Ankara’da bir basın toplantısı düzenleyen Kaye “Ulaştığımız sonuçlar oldukça vahim” ifadesini kullandı.

Cezaevlerine kısmi izin

Cezaevindeki tutuklu gazeteci ve yazarlardan sadece bir kısmıyla görüşmesine izin verilen Kaye, neden izin verilmediğine dair bir açıklama yapılmadığını ifade etti. Heyetin, tutuklu yazar Necmiye Alpay, gazeteciler Hakan Karasu, Bülent Utku, Güray Tekinöz, Mustafa Kemal Güngör ve Önder Çelik görüşmesine izin verilirken; gazeteciler Ahmet Altan, Mehmet Altan, Kadri Gürsel, Murat Sabuncu, Karikatürist Musa Kart ve Yazar Aslı Erdoğan’la görüşmesine izin verilmedi. 

Bu görüşmelere ilişkin gözlemlerini aktaran Raportör Kaye "Görüştüğümüz gazetecilerin sağlıkları iyi ancak, avukata erişimleri sınırlı. Sadece avukat değil, ailelerine, kağıt ve kaleme, kitaba erişimleri de sınırlı. Bilgiye erişim konusunda ciddi kısıtlamalara tabiler. Hayret, şaşkınlık ve acı içindeler" diye konuştu.

Serbest bırakın

Kaye, tutuklamaların orantılılık, hukukilik ve gereklilik ilkelerini karşılaması gerektiğini ifade ederek, "71 yaşında tanınan yazar Necmiye Alpay’ın ve diğer gazeteci ve yazarların tutuklanması hukuktaki orantılılık ve gereklilik ilkesini karşılamıyor” dedi ve tüm tutuklu gazetecilerin bir an önce bırakılması konusunda hükümete çağrı yaptı.

Yaşananlar endişe verici

Televizyon ve gazetelerin kapatılması, siyasilerin tutuklanması, akademisyenlerin ihraç edilmesi, toplu işten çıkarmalar, derneklerin kapatılması, internet erişiminin engellenmesi gibi konulara da değinen Kaye, “Tüm bunlar bizi ciddi anlamda endişelendiriyor” ifadesini kullandı.

Açık çeke sahip değil

Hükümetin vatandaşlarını koruma sorumluluğu olduğunu hatırlatan Kaye, “Bu, hükümetin ifade özgürlüğünü kısıtlamak için açık çeke sahip olduğu anlamına gelmez” diye uyardı.

20 yıl sonra ilk kez

En son BM Düşünce ve İfade Özgürlük Öel Raportörü, Türkiye’ye 1996 yılında gelmişti. Artan hak ihlalleri nedeniyle Türkiye’ye gelen BM Özel Raportörü Kaye, birinci elden alacağı bilgiler ışığında BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunmak için rapor hazırlayacak.

Raporda yer alacak öneriler

Terörle Mücadele Kanunu (TMK) ve OHAL sonrasında çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnamelerin (KHK) hükümet yetkililerine aşırı yetki tanıdığını ifade eden Kaye, hükümete, önümüzdeki aylarda yazacağı raporda detaylandıracağı bazı öneriler de sundu. Raporda yer alacak önerilerden bazıları şöyle:

- Gazeteci, yazar ve akademisyenler serbest bırakılsın,

- KHK’lerle mağdur olanlara itiraz hakkı tanınsın,

- Terörle mücadele tedbirleri uluslararası sözleşmelerle uyumlu hale getirilsin,

- Cumhurbaşkanına hakaret suçu yürürlükten kaldırılsın,

- Medya ve internet üzerindeki blokajlar kaldırılsın. 

Avusturyalı vekillere ret

HDP’li vekilleri cezaevinde ziyaret etmeleri Adalet Bakanlığı engeline takılan Avusturyalı parlamenterlerin cezaevi önünde açıklama yapması da engellendi. 

NATO Parlamenter Asamblesi (NATOPA) toplantısı için Türkiye’de bulunan Avusturyalı siyasi parti temsilcilerinin HDP milletvekillerini ziyaret etme isteği Adalet Bakanlığı tarafından reddedildi. HDP milletvekillerini ziyaret etmek amacıyla Silivri Cezevi’ne giden Avusturyalı milletvekili grubunun Adalet Bakanlığı'na yaptığı başvuruya izin çıkmadı. Milletvekillerinin Edirne F Tipi Cezaevi’ndeki HDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş ile görüşme talebi de Adalet Bakanlığı tarafından geri çevrildi.

Jandarma engelledi

Silivri Cezaevi önünde yapmak istedikleri açıklama jandarma tarafından engellenen heyet, beraberlerinde bulunan Avusturya devlet televizyonu ORF ekibi ve HDP Amed Milletvekili Ziya Pir ile cezaevi yakınında bulunan otoyolda basın açıklaması yaptı. Heyette yer alan Avusturyalı parlamenterler Türkiye’nin Erdoğan yönetiminde diktatörlüğe doğru yol aldığını vurguladı. 

Siyasi mahkumlar

Yeşiller Partisi Milletvekili Peter Pilz, "Bu insanlar fikirleri için içerdeler. Sadece barış istedikleri için içerdeler. Düşündüklerini söyledikleri için cezaevine konuldular. Halbuki bunun tam tersi olmalıdır, parlamenterlerin işi düşündüklerini söylemeleridir. Keyfi uygulamaları protesto ediyoruz. Türkiye artık rastgele geleceğiniz bir ülke değil. Siyasi mahkumların durumuna değinmeden bu ülkeye gelemezsiniz" dedi. 

Bir kare fotoğraf bile yasak

Avusturya Halk Partisi (ÖVP) milletvekili Reinhold Lopatka, AB müzakerelerinin durdurulmasına kadar Türkiye'ye yaptırım uygulanması gerektiğini söyledi. Lopatka, "Şurası Silivri şurası da İstanbul ama bizim burada telefonlarımızla bir kare fotoğraf çekmemize bile katlanamıyorlar. Buradan ayrıldıktan sonra raporlarımızı yazacağız. Parlamentoya sunacağız. Avusturya devlet televizyonu da burada. Sesimizi Avrupa'da da duyuracağız" dedi. 

Parlamenterler örnek almalı

Avusturya Özgürlükçü Partisi (FPÖ) Milletvekili Hubert Fuchs ise Türkiye konusunda Avusturya Meclisi’nde özel çalışmalarda bulunduklarını, Türkiye'ye yaptırım için çalıştıklarını ifade etti. Fuchs, "Biz öncü rol aldık, umuyorum diğer Avrupalı parlamenterler da bizi örnek alır" diye konuştu.

PES Demirtaş için gidiyor

Avrupa Sosyalistleri Partisi (PES) başkanlığındaki heyet, Pazartesi günü Edirne F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklu bulunan HDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş ile görüşmek üzere Edirne’ye gidecek. Heyet, önce Adalet Bakanlığı ile görüşme gerçekleştirecek. İzin çıkması durumunda Demirtaş ile görüşecek. Olumsuz yanıt çıkması durumunda ise heyet, cezaevi önünde basın açıklaması yapacak. PES Genel Başkanı Sergey Stanişev’in de Pazartesi günü Türkiye’ye gidecek heyet içerisinde yer alması bekleniyor.

Tuncel 13 gündür hücrede 

HDP’li eşbaşkanı ve vekiller gibi DBP Eşbaşkanı Sebahat Tuncel de tek kişilik hücrede tecrit altında tutuluyor.

6 Kasım’da tutuklanarak Silivri Kadın Kapalı Cezaevi’ne konulan Tuncel avukatı Şıvan Cemil Özen’in verdiği bilgilere göre, Tuncel tutuklandığı günden bu yana (13 gündür) hücrede. Özen, DBP ve ailesinin Tuncel’e gönderdiği kitap ve elbiselerin cezaevi idaresince hiçbir gerekçe gösterilmeden iade edildiğini söyledi. Müvekkiline cezaevi idaresince özel bir psikolojik baskı uygulandığını da sözlerine ekledi.

Kürkçü ve Baluken’e soruşturma

HDP Gurup Başkanvekili İdris Baluken, İzmir Milletvekili Ertuğrul Kürkçü ve İzmir İl eski Eşbaşkanı Dilek Aykan hakkında, kentte gerçekleşen “Demokratik Siyaset Buluşması” etkinliğinde yaptıkları konuşma gerekçe gösterilerek, 'örgüt üyeliği' iddiasıyla soruşturma açıldı. Aykan ifadeye çağırılırken, Kürkçü ve Baluken'in milletvekili olması nedeniyle dosyanın bakanlığa gönderildiği, sonrasında fezlekeye dönüştürebileceği belirtildi. 

Danışmanlar hala gözaltında 

HDP eşbaşkanları ve milletvekillerinin danışmanları 8 gündür gözaltında. Genel Merkez Danışmanı Zülküf Kurt, HDP Van Milletvekili Nadir Yıldırım’ın danışmanı Murat Gökdağ, Amed Milletvekili Ziya Pir’in danışmanı Muhammed Kaya, tutuklu HDP Eşbaşkanı Figen Yüksekdağ’ın danışmanı Olcay Çelik ile Metin Kümek 11 Kasım’da gözaltına alınmıştı. Yüksekdağ’ın danışmanı Çelik’in açlık grevinde olduğu öğrenildi. 

ANKARA